Muhammet Tatlı
1
0 FETHİYE KRUVAZİYER LİMAN PROJESİ ÇED RAPORU HALKIN KATILIMI TOPLANTISI YARIM KALDI
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından Fethiye’nin Babataşı Mahallesi, Karayolları 131. Şube Şefliği önündeki kıyı kenar çizgisinin deniz tarafında yapılması planlanan ‘Fethiye Kruvaziyer Limanı Projesi’ ÇED Raporu Halkın Katılımı Toplantısı, Fethiye’de gerçekleştirildi. Fethiye Turizm Konseyi ile Fethiye-Seydikemer Meslek Kuruluşları Güç Birliği Platformu, liman projesine ilişkin itirazlarını ortak dilekçe ile yetkililere sundu. Yoğun katılımla gerçekleşen halkın katılımı toplantısı, çevrecilerin inşaat yapım işini alan yüklenici firmanın sunumu sırasında yaşanan teknik aksaklıklara tepki göstermesi üzerine sonlandırıldı.
Fethiye Sahil Bandı’nda 21 Aralık 2023 tarihinde gerçekleştirilen toplantıya, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Muğla İl Müdürlüğü yetkilileri, Fethiye Turizm Konseyi ile Fethiye-Seydikemer Meslek Kuruluşları Güç Birliği Platformu’na bağlı sivil toplum kuruluşu temsilcileri, inşaat yapım işini alan Çınar Mühendislik Müşavirlik A.Ş. firmasından mühendisler ile çevreciler ve vatandaşlar katıldı.
Teknik aksaklıklar nedeniyle sunum yapılamadı
Toplantı inşaat yapım işini alan Çınar Mühendislik Müşavirlik A.Ş. firmasından mühendislerin sunumu ile başladı. Sunumda yaşanan teknik aksaklıklar ve yoğun kalabalık nedeniyle salonun yetersiz kalması çevrecilerin tepkisine neden oldu. Teknik aksaklıkların giderilememesi ve tepkilerin yatışmaması nedeniyle sunum devam edemeyince Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Muğla İl Müdürlüğü yetkilileri toplantıyı sonlandırdı.
İtiraz dilekçesi yazılı olarak teslim edildi
Fethiye Turizm Konseyi ile Fethiye-Seydikemer Meslek Kuruluşları Güç Birliği Platformu temsilcileri ÇED sürecine itiraz dilekçelerini Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Muğla İl Müdürlüğü’ne yazılı olarak teslim etti.
İtiraz dilekçesinde şu ifadelere yer verildi:
“T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından Muğla ili, Fethiye ilçesi, Babataşı Mahallesi’nde kıyı kenar çizgisinin deniz tarafında “Fethiye Kruvaziyer Limanı Projesi” planlanmaktadır.
Planlanan Fethiye Kruvaziyer Limanı Projesine ait başlatılmış olan Ç.E.D. sürecinde değerlendirilmek üzere projenin yer seçiminin uygun olmadığına ilişkin gerekçelerimiz aşağıda sıralanmıştır.
1-Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülen ve tamamlanma aşamasında olan “Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı”nın bakanlıkça onaylanarak yürürlüğe girmeden bölgenin korunmasında, gelişiminde ve yönetiminde önemli bir faktör olacak söz konusu Fethiye Kruvaziyer Limanı Yapımına ilişkin Ç.E.D. sürecinin başlatılmış olması mevzuatlara, işleyişe ve Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi bütünselliğine uygun değildir.
2- 26.03.2023 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca onaylanarak yürürlüğe girmiş olan Aydın-Muğla İlleri 1/50 000 ölçekli Bütünleşik Kıyı Alanları Planı hükümleri uyarınca Fethiye Kruvaziyer Limanı olarak planlanmış alan, “3. Öncelikli Alan” olarak belirlenmiş alan içerisinde bulunmaktadır. 3. Öncelikli Bölgede Kruvaziyer Limanının yapılabilmesi için Bölgenin 1. ya da 2. Öncelikli bölgeye geçmesi gerekmektedir. 1/50.000 Ölçekli Aydın- Muğla İlleri Bütünleşik Kıyı Alanları Plan Hükümlerinde, “3. öncelikli bölgelerde gelen kıyı yapısı teklifleri öncelikle Bakanlıkça yapılacak veri tabanı incelemesinin ardından, ilgili alanın yer aldığı alt bölgenin önceliğini belirleyen “Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi” (Matris Yöntemi) kapsamında yer alan kriterlerin değerlerinin 1. veya 2. öncelikli bölge kriter değerlerine eriştiğinin ilgili kurum, kuruluş ve/veya uzmanlarca belgelenmesi sonrasında değerlendirilir.” şeklinde hüküm bulunmaktadır. Dolayısıyla, 3. Öncelikli Alan kapsamındaki Fethiye Kruvaziyer Limanı için 1. veya 2. öncelikli bölge kriter değerlerine eriştiğinin ilgili kurum, kuruluş ve/veya uzmanlarca belgelenmesine ilişkin bilimsel bir çalışma yapılmadan 3. Öncelikli Bölge içerisinde bulunan Fethiye Kruvaziyer Limanı Yapımı 26.03.2023 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca onaylanarak yürürlüğe girmiş olan Aydın-Muğla İlleri 1/50 000 ölçekli Bütünleşik Kıyı Alanları Planı ve hükümlerine aykırıdır.
3.1.- Fethiye Kruvaziyer Limanı Ç.E.D. raporu’nun 27.sayfası “Projenin Yer ve Teknoloji Alternatifleri” başlığında açıklanan b maddesinde, ” Seçilen alan “Milli Parklar”, Tabiat Alanları”, “Tabiat Koruma Alanları” içinde yer almamalıdır. “Yaban Hayatı Türlerinin Yaşam Ortamı”, “Orman Alanı”, “Tarım Alanı”, “Tarımsal Kalkınma Alanı”, “Sulanan 1.,2.,3. sınıf ve kuru şartlarda 1. ve 2. sınıf tarım alanı”, “Özel Mahsul Plantasyon Alanı” olmamalıdır. Sulak alanlar, derinliği 6 metreyi geçmeyen tatlı, acı sulu ve tuzlu göl, lagün (dalyan), akarsu, sazlık, bataklık ve turbiyer ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan etkisinde kalan “Hassas Yöreler” kapsamında yer almamalıdır. “Kültür Varlıkları”, “Sit”, “Koruma Alanı” olarak tespiti ve tescili yapılan alanlar içinde olmalıdır. “Kültürel Miras” ve “Doğal Miras” statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanlarda bulunmamalıdır.” şeklinde açıklama yapıldığı halde projenin “Özel Çevre Koruma Bölges”i içerisinde yer almış olması, 1/100 000 Ölçekli Çevre Düzeni Planında “Önemli Doğa Alanı” olarak belirlenmiş alan içerisinde bulunması açıklanan ilke ile uyum sağlamamaktadır. Sivil Toplum Kuruluşları, bakanlıklar ve üniversiteler işbirliğiyle koruma projeleri yürütülen Deniz kaplumbağası (Caretta caretta), Su samuru (Lutra lutra), Deniz çayırları (Posidonia oceanica), Pinna (Pinna nobilis), Orfoz (Epinephelus marginatus) türlerinin hem yaşam alanı hem üreme alanı olan Fethiye Körfezi’nde, kruvaziyer limanı yapımı çalışmaları, bu tür kullanımların yer seçiminde asgari olarak göz önünde bulundurulması gereken ilkeler açısından uygun değildir.
3.2.- Fethiye Kruvaziyer Limanı Ç.E.D. raporu’nun 27.sayfası “Projenin Yer ve Teknoloji Alternatifleri” başlığında açıklanan f maddesinde, ” Liman için seçilen bölgede liman için yeterli büyüklükte geri saha bulunmalıdır. Liman tesisleri ve özellikle tur otobüslerinin park alanları aynı anda liman sahasına inecek yolcuların rahat erişebileceği büyüklükte ve uygun geometride olmalıdır. Kruvaziyer yolcusunun geldiği bir şehirde, o şehre ilişkin göreceği ilk ve son şey kruvaziyer liman olacaktır. Bu nedenle yeterli büyüklükte ve konforlu terminal alanı oluşturabilecek bir geri saha olmalıdır.” şeklinde açıklama yapıldığı halde projenin hinterlandında teknik ve sosyal altyapı hizmetleri verebilecek bir geri saha bulunmadığından kruvaziyer limanları yer seçiminde asgari olarak göz önünde bulundurulması gereken hususlar açısından tezatlık oluşturmaktadır.
3.3- Fethiye Kruvaziyer Limanı Ç.E.D. raporu’nun 28.sayfası “Projenin Yer ve Teknoloji Alternatifleri” başlığında açıklanan j maddesinde, ” Liman için seçilen bölgenin coğrafyası (topoğrafyası, batimetrisi, kıyı çizgisinin mevcut durumu, gerekli olan korunmuş saha ile doğal korunma imkanları) elverişli bir konumda olmalıdır. Geri saha topografyası alan kazanmak amacı ile büyük hacimli hafriyat gerektirmemelidir. Benzer şekilde su derinlikleri itibarı ile yüksek hacimli tarama ihtiyacı bulunmamalıdır.” şeklinde açıklama yapıldığı halde proje alanının sığ deniz olması nedeniyle 10 metre derinliğe ulaşabilmek için yaklaşık 1 000 000 m3 dip çamurunun çıkarılması ve bunun ekolojik yıkıma sebebiyet verecek şekilde denize boşaltılacağının raporda açıklanmış olması kruvaziyer limanları yer seçiminde asgari olarak göz önünde bulundurulması gereken hususlara uygun değildir
3.4.- Fethiye Kruvaziyer Limanı Ç.E.D. raporu’nun 28.sayfası “Projenin Yer ve Teknoloji Alternatifleri” başlığında açıklanan l maddesinde, “Seçilen saha jeolojisi, jeoteknik özellikleri, jeomorfolojik özellikleri, depremsellik durumu (genel jeolojisi, mevcut faylar, yapısal ve tektonik oluşumlar, zemin özellikleri, deniz dibi kum hareketleri, kıyı bölgesindeki erozyon ve akümülasyon vb.) yönünden liman yatırımına uygun olmalıdır. Liman inşaat maliyetini doğrudan etkileyen faktörlerin başında zemin özellikleri gelmektedir. Taşıma kapasitesi düşük, zayıf zeminler inşaat maliyetini arttırmaktadır. Bölgeden geçen aktif faylar ise deprem riskini arttırmakta ve tesisin yapı güvenliği açısından risk oluşturmaktadır. Dalga ve akıntı etkileri ile oluşan kum hareketleri ve karadan yüzey suları ve meteorolojik etkilerle denizde sediment taşınımının oluşturduğu sığlaşma limanlar için önemli bir problemdir. Liman içi sığlaşma probleminin olmaması yada en az olması istenmektedir. Denize malzeme taşınmasının fazla olduğu dere mansapları limanlar için uygun yerler değildir.” şeklinde açıklama yapıldığı halde 1. derece deprem bölgesinde yer almış olması, karadan yüzey suları ve meteorolojik etkilerle denizde sediment taşınımının oluşturduğu sığlaşma tehlikesi (özellikle proje alanına karadan direkt olarak açılan D-11, D12 ve D13 drenaj ve tahliye kanalları) gibi gerekçelerle kruvaziyer limanları yer seçiminde asgari olarak göz önünde bulundurulması gereken hususlar açısından sakıncalar oluşturmaktadır.
4- Fethiye Kruvaziyer Limanı alanının kara ile bağlantısının sağlayan Sahil Yolu (Cahit Gündüz Caddesi) imar planlarında yaya yolu olarak planlı durumda olmasına rağmen tek şerit gidiş ve geliş yönlü araç trafiğinde de geçici olarak kullanılmaktadır. Sahil bandlarında bulunan restoran, kafetarya ve bitişik alanlardaki ticari birimler, hastane ve eczane gibi hizmet alanları kullanımları nedeniyle ve Çalış Bölgesine direkt ulaşım güzergahı olması nedeni ile araç trafik yoğunluğu ve otopark eksikliği günümüzde büyük problemlerden biri haline dönüşmüş durumdadır, buna ilave olarak özellikle yaz aylarında sahil bandının rekreatif amaçlı yoğun kullanımı nedeniyle bu bölge yaya ve araç trafiği yoğunluğu ile otopark eksikliği açısından içinden çıkılamaz bir duruma düşmüştür. Ayrıca bu alanlarda bisiklet ve yürüyüş yolları güzergahlarının yoğun kullanımı sözkonusu olup sözkonusu Sahil Yolu (Cahit Gündüz Caddesi) nin yürürlükte bulunan imar planlarında olduğu gibi araç trafiğine kapatılması en güzel çözümlerden olması hedeflenirken, bu alana Kruvaziyer Limanı yapılması bu alanın kullanımından kaynaklanan araç trafiği açısından bir çekim merkezi haline gelmesine, yaya ve araç trafiğinin daha da artmasına, dolayısıyla bu güzergahta yaşanan problemlerin daha da çoğalmasına sebebiyet verecektir. Üstelik bu bölgede Yat Bağlama İskelelerine ve idari-ticari birimlerine hizmet verecek bir otopark alanı, araçların dönüş-manevra alanı bulunmamaktadır. Yani sözkonusu projenin sadece deniz yüzeyinde kaplayacağı yaklaşık 32 000 m2 lik yüzey alanda oluşacak olumsuz etkilerinin yanında, projenin hinterlandında da oluşturacağı olumsuz etmenler çok sayıdadır.
5- Proje alanı içerisinde konumlu olan, projenin kuzey ve güney yönlerinde kara alanlarından denize ulaşan D11, D12 VE D13 isimli tahliye ve drenaj kanalları mevcuttur. Özellikle, D11 Drenaj Kanalında koruma altına alınmış su samurları yaşamaktadır. Sözkonusu tahliye ve drenaj kanalları 7 metre ve daha fazla geniş yataklara sahip, adeta bir akarsu niteliğinde aktif olan ve su barındıran kanallardır. Sözkonusu kanallar vasıtasıyla denize taşınan alüvyonlar, rusubatlar ve sedimanter maddeler limanı ve dolgu alanını taşıyan yüzlerce çelik/betonerme kazıklı ayaklar ve dolgular bir engel teşkil ederek tutucu sedler özelliğine kavuşması nedeniyle bu alanların ve körfezin daha hızlı dolmasına neden olacak, deniz derinlikleri hızla azalacak, körfezin flora ve fauna yapısınının değişmesine neden olacaktır. Üstelik sözkonusu dolgu alanını istinat eden yüzlerce çelik kazığın çakılması ve sabitlenmesi aşamalarında denizde oluşacak basınç, vibrasyon ve gürültü bir çok deniz canlısının ölümüne, körfezi terketmesine sebebiyet verecek, yine körfezdeki flora ve fauna açısından çeşitliliğin yok olmasına neden olacaktır. İnşaat aşamalarında özellikle dolgu yapımında, sudaki bulanıklık ve askıdaki katı madde miktarı artacaktır. Deniz suyunun doğal rengi bozulacak ve ışık geçirgenliği azalacak, bunlar da fotosentez oluşumunu etkileyecektir dolayısıyla tüm canlı yaşamını yok edici veya göç etmeye zorlayıcı tehditlerini getirecektir.
6- Bilindiği üzere Fethiye Körfezi deprem çöküntüleriyle oluşmuş bir körfezdir ve körfez içerisinde tarihi kalıntılar ve harabe yapılar bulunmaktadır. Deniz altındaki arkeolojik yapıların henüz tesbiti ve tescili yapılmamıştır. Denizdeki gel-git etkilerinin arttığı dönemlerde suların çekildiği zamanlarda sözkonusu harabe yapılar su yüzeyinde görülebilmektedir. Fethiye Körfezinde su altı arkeolojik araştırmalar
yapılmalı ve körfezdeki arkeolojik yapıların bulunduğu alanlar arkeolojik sit alanı olarak tescil edilmelidir. Sözkonusu kruvaziyer limanın yapılacağı alanlar da bu arkeolojik kalıntıların içerisindedir ve çelik kazıkların deniz zeminine çakılması ve dolgu yapılması aşamalarında önemli harabiyetler alabilecektir.
7- Bilindiği üzere Fethiye 1. Derece Deprem Bölgesi kapsamındadır ve irili ufaklı sürekli depremler yaşanmakta, oluşan bu depremler kazıklı sistemlerin ve dolgu alanlarının taşıyıcı unsurlarını zayıflatacaktır. Şiddetli bir deprem olmasına gerek kalmadan, küçük depremlerle dahi yapılacak dolgu alanlarının ve limanın zarar görme ihtimali vardır. Böylelikle hem denizel alandaki ekosistemi yok etme tehlikesi yaratabileceği gibi, yapılan yatırımda ekonomik kayıplar oluşturarak milli servetin heba olmasına neden olacaktır.
8- Proje alanının 30 metre kuzey bölümünde yer alan ve denize açılan D11 Tahliye ve Drenaj Kanalında koruma altına alınmış bulunan su samurları yaşamaktadır. Kruvaziyer Limanının yaratacağı deniz trafiği ve insan yoğunluğu su samurlarının bu alanı terketmesine ve yok olmasına neden olacaktır. Yine proje alanının 470 metre kuzeyindeki deniz kıyısında mevcutta fiziki olarak ve imar planları kararları ile koruma altına alınmış yaklaşık 220 çeşit kuş çeşitlerini barındıran Kuş Cenneti Alanı bulunmaktadır. Sözkonusu Kruvaziyer Limanı bu alanın oluşturacağı kara ve deniz trafiği koruma altına alınmış bu alandaki kuş türlerinin de yok olmasına, bu alanı terketmesine sebebiyet verecektir. Yine proje alanının 400 metre kuzeyindeki deniz kıyısı olan alanda (bugünkü Şehit Fethi Bey Parkı) Bakanlıkça (Devlet Yatırımları Programında ve yap-işlet-devret modeliyle) özel bir firma tarafından (Vinsan A.Ş.) 1997 yılında 450 yat kapasiteli Yat Limanı Projesi hazırlanmış, tüm ölçeklerdeki imar planları onaylanmış, ancak sonrasında bu yazıda açıklanan benzer gerekçelerle ÇED Olumsuz Raporu verilerek proje yapımından vazgeçilmiş ve imar planları iptal edilmiş idi.
9- Kruvaziyer Limanın konumlanacağı Babataşı Mahallesi kıyısındaki dolgu alanı ve 350 metre uzunluğundaki dolgu iskele ile karşı sahilde bulunan Paçarız Burnu arasında kalacak olan denizel alan, dev boyuttaki kruvaziyer gemilerinin limana yanaşırken manevra yapabileceği alan açısından yetersizdir ve de körfezden çıkış yapmak isteyen balıkçı gemileri, günü birlik tur tekneleri, özel tekneler ve sahil güvenlik gemilerinin emniyetli seyir yapılabilecek bir denizel alan bırakmayacağından körfezdeki deniz trafiği açısından da uygun değildir. Muğla Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından hazırlanan ve yürürlükte olan “Muğla İl Geneli Ana Ulaşım Planı”nda sözkonusu Fethiye Kruvaziyer Limanı planlanmamıştır. Ayrıca Fethiye Kruvaziyer Limanı yapımına ilişkin “Deniz ve Kara Trafik Etüd Raporu”nun hazırlanarak bu raporların Muğla Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Daire Başkanlığı, Tersaneler ve Kıyı Yapıları Genel Müdürlüğü ile Devlet Limanlar ve Hava Meydanları Genel Müdürlüğünden uygun görüş alınmamış olması projenin başlangıç aşamasında bile ayaklarının yere basmadığının en büyük göstergesidir.
10- 2019 yılında Fethiye Körfez Kirliliği zirve noktasına ulaşmış, şehir merkezi, Karagözler Yarımadası ve Çalış Plajı gibi önemli noktalara Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünce ‘Kahverengi Bayrak’ (kirlilik derecesi yüksek denizel alan) konulmuş durumda iken körfezin kirlilik yükünü daha da artırıcı deniz yapılarının sayısını fazlalaştırmaya yönelik faaliyetlerden vazgeçilmelidir.
11- Proje Tanıtım Dosyası’nın 18. sayfasında, Aydın-Muğla 1/50 000 Ölçekli Bütünleşik Kıyı Alanları Çevre Düzeni Planında, Kruvaziyer Limanının Yeri olarak Yanıklar Mahallesi sahilindeki bir alan gösterildiği halde diğer ölçekli teklif imar planlarında ve projenin tanıtımlarında proje alanı olarak Babataşı Mahallesinde bir alanın gösterilmiş olması projenin konum bilgileri açısından tezatlık oluşturmaktadır.
12.1) Son yıllarda İklim krizinin bir sonucu olarak, Fethiye liman bölgesinde rüzgar hız, süre ve fırtına adetlerinde büyük oranda düşmeler meydana gelmiş ve bu liman bölgesindeki, sediment taşınımını ve su değişim miktarlarını anormal derecede
düşürmüştür. Mart 2011 yılında yayınlanan Sinan Akbaşoğlu YARI KAPALI HAVZALARDA RÜZGAR KAYNAKLI TORTU SİRKÜLASYONU VE TAŞINMASI, FETHİYE KÖRFEZİ ÖRNEĞİ isimli ODTÜ doktora tezinde yıllık su değişiminin 200 milyon m3 ten 30 milyon m3 e düştüğünü göstermiş ve halen bu seviyelerin korunduğu görülmüştür ve liman bölgesinde kirlilik istenmeyen boyutlara gelmiştir. Yapılması düşünülen proje ile liman bölgesinde su döngüsünün yaşandığı 1507 metrelik genişliğin 512 metrelik kısmında dolgu ile döngü engellenecek, yapılacak dip taramaları ile yükseklik faktörleri de değiştirilecek ve bu liman bölgesi kirliliğinin anormal yükselmesine ve Fethiye Turizminin bitmesine sebep olabilecektir. Bu sorunun ele alındığı model çalışmaları ve incelemeler tamamlanmadan ÇEVRESEL ETKİLERİ GERİ DÖNDÜRÜLEMEYECEK böyle bir projenin kabul edilebilmesi mümkün değildir.
12.2 Rapor ekinde sunulan 1/5000 ve 1/1000 ölçekli nazım ve uygulama imar planları açıklama raporu Madde 4.11 de “İnceleme alanında, derinlikleri 22.95 metre ile 54.45 metre arasında değişen, 15 farklı noktada jeoteknik amaçlı sondaj kuyusu açılmıştır, sondaj verilerinden faydalanılarak birimlerin devamlılığı, yanal ve düşey yönde değişimleri incelenmiştir. İnceleme alanı jeolojisine genel olarak bakıldığında yanal devamlılık sunduğu söylenebilir. Deniz suyunun hemen altında Kuvaterner yaşlı alüvyon birimler yer almaktadır. Alüvyon birimler 0,50 m ile 48,75 m arasında değişen kalınlık sunmaktadır. Alüvyon çökeller, 1/1.000 Ölçekli jeoloji haritalarında ‘Qal’ simgesi ile gösterilmiştir. ” denilmekte ve Sonuç ve Öneriler bölümünde…: “ İnceleme alanı zemininde yer alan alüvyon birimlerin şişme derecesi düşük-orta-yüksek-çok yüksek olarak değişmektedir. İnceleme alanı için yapılan oturma hesaplamalarında elde edilen değerler müsaade edilebilir sınırların oldukça üstünde kalmaktadır. İnceleme alanının zemininde yer alan alüvyon birimler için yapılan taşıma gücü hesaplamalarında SPT deneylerinden elde edilen veriler ile UD numuneler üzerinde uygulanan üç eksenli basınç deney sonuçlarından elde edilen veriler kullanılmıştır. Üç Eksenli Basınç Deney sonuçlarına göre elde edilen değerler 3.10 kgf/cm2 ile 3.74 kgf/cm2 arasında değişmektedir. SPT deney sonuçlarına bağlı olarak yapılan hesaplamalar sonucu elde edilen değerler 0.75 kgf/cm2 ile 1,39 kgf/cm2 değerleri arasında değişmektedir ve madde 4.6.2 de ” İnceleme alanında yer alan alüvyon birimlerin ani oturma tehlikesi ve taşıma gücü açısından sorun teşkil ettiği belirlenmiştir.” İnceleme alanında hâkim litolojiyi Kuvaterner yaşlı, alüvyon birimler oluşturmaktadır. İnceleme alanında deniz suyu seviyesinin ardından batmaların yaşandığı, balçık seviyeler gözlenmiştir. Balçık olarak nitelendirilen seviyelerin taşıma gücü değeri bulunmamaktadır. Ayrıca bu seviyelerde ani oturmalar beklenmektedir. Balçık seviyelerin ardından minimum 1,50 m ile maksimum 48,75 m kalınlıklarla geçilen alüvyon birimlerin taşıma gücü problemleri bulunmaktadır.” denilmektedir.
Böyle bir zeminde yaklaşık taban basıncı 4,1 kgf/cm2 e yükselecek bir yapı önerilmektedir. Bu yapının yapılması halinde ileriki yıllarda sürekli oturmalar ve üstünde bulunan yapıların taşıyıcı sistemlerinde kırılmalar yaşanacaktır. ÇEVRESEL ETKİLERİ GERİ DÖNDÜRÜLEMEYECEK böyle bir projenin kabul edilebilmesi mümkün değildir.
12.3 Raporda Kruvaziyer gemiler için Liman içi yaklaşım kanalı -10 metre derinlikli yaklaşım kanalı için 19,82 ha lık alanda dip taraması öngörülmüş, Minimum 2 LOA yarı çaplı (710 m.) daire olması gereken manevra alanı ve onun -10 metrenin altında kalan taranması gereken alanlar belirtilmemiştir. Bu alan için limanın derin bölgesi Şövalye Adası bölgesinin düşünülmesi halinde 1 Nolu tehlikeli madde taşımayan gemi demirleme alanının da iptal edilmesi gerekecektir. Zaten bu projenin hayata geçmesi ile Fethiye liman bölgesinde yat ve gemi demirleme alanları kalmayacaktır. ÇEVRESEL ETKİLERİ GERİ DÖNDÜRÜLEMEYECEK böyle bir projenin kabul edilebilmesi mümkün değildir.
12.4 Birinci derece deprem bölgesinde bulunan alanda yapılacak su içindeki kıyı yapılarının raporda verilen jeolojik değerlerle deprem anında zemin sıvılaşmasına maruz kalmaması söz konusu olamaz. Fethiye için ERDEM Yer Bilimleri tarafından 2010 yılında yapılan değerlendirmede poison olabilirlik dağılımında 7 (M) büyüklüğünde bir depremin 75 yıllık yani 2032 yılına kadar olasılık oranı % 61 ve tekrarlama periyodu 80 yıldır. Böylesine ÇEVRESEL ETKİLERİ GERİ DÖNDÜRÜLEMEYECEK bir projenin kabul edilebilmesi mümkün değildir.
12.5 Raporda belirtilen iş programında inşaat safhası 2 yıl olarak belirtilmiştir. Galataport gibi dolgu gerektirmeyen bir limanın inşaat başlangıcının 2015 ve bitişinin 2021 sonu olduğu değerlendirildiğinde, Fethiye gibi 5 ay inşaat yasağı olan ve kışları yağış ve fırtınası yüksek bir bölgede 2 yıllık inşaat süresi tartışmalıdır. Bu nedenle böyle bir projenin Fethiye turizmine vereceği zarar faydasından çok fazla olacağı için kabul edilebilmesi mümkün değildir.
Projenin çevresel etkisine ilişkin görüşler yukarıda sıralanmış ve teknik nedenlerle yapılacak uygulamanın “geri dönüşü mümkün olmayan” çevresel zararlara yol açacağı belirtilmiştir.
Fiziksel yapının vereceği zararların dışında, Fethiye’nin turizmine genel anlamda kayda değer bir katkı sağlamayacağı da görülmektedir. Şöyle ki;
13.1. Proje alanı Fethiye halkının nefes aldığı, yazın bunaltıcı sıcaklardan uzaklaştığı, bisiklet ve yürüyüş yolları ve temalı parklarıyla en temel spor ihtiyacını karşıladığı şehrin çekim gücü en yüksek bölgelerinden biridir. Uygulamanın gerçekleşmesi halinde halkımızın en yoğun biçimde kullandığı bu alan ranta kurban edilecek ve halkın kullanımına kapatılacaktır.
13.2. Yapım sürecinde yıllarca bu sahil bandındaki her türlü işletme ticari şanslarını kaybedeceği gibi, yanı başındaki Çalış bölgesi de turistik cazibesini yitirecek ve milyarlarca lira değerindeki otel – restoran – hediyelik eşya mağazası gibi turizm yatırımları da ekonomik sıkıntıya girecektir.
13.3. Öte yandan, kısıtlı zaman için limanda mola verecek gemi yolcularının ilgisine sunulacak olan doğal, kültürel ve tarihsel değerlerimiz ne yazık ki trafik, ulaşım zorlukları, altyapı yetersizliği ve zamanlama açısından bu turizm etkinliğine katılan yolcu profili için elverişli değildir.
13.4. Kruvaziyer yolcuları başta İstanbul ve Kuşadası olmak üzere, Rodos, diğer adalar ve Antalya limanlarında özel olarak hazırlanmış mağazalarda alışverişe yönlendirildiği için Fethiye’de esnafın beklentisini karşılayabilecek boyutta bir alışveriş et kinliği de bugüne kadar görülmemiştir.
13.5. Fethiye turizminin kötü gidişinin nedeni limanımızda bir kruvaziyer iskelesi olmaması değildir. Bir an önce yapılması gereken: turizm alt yapısını oluşturan bütün doğal, kültürel ve tarihsel çevre değerlerimize koruma – kullanma dengesi içinde sahip çıkılarak mevcut eksikliklerin ve yanlışlıkların giderilmesidir.
14- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca 2023 yılında başlatılan ve yapım çalışmaları halen devam “Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı” onaylanarak yürürlüğe girmeden ve “Fethiye Körfezi Taşıma Kapasitesi Raporları” güncel olarak hazırlanmadan denizel alanda ve kıyıda bu tür yapılaşma kararları alınması bilimsellikten uzak ve körfezde geri dönülmesi imkansız hasarlara sebebiyet verebilecek faaliyetler olduğundan Fethiye Kruvaziyer Limanı’nın Babataşı Mahallesinde yapılması uygun değildir ve projenin yer seçim kararı hatalıdır.
T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından Muğla ili, Fethiye ilçesi, Babataşı Mahallesi’nde kıyı kenar çizgisinin deniz tarafında planlanan ve Ç.E.D. süreci başlatılmış olan projenin yer seçiminin uygun olmadığı gerekçeleriyle projenin iptal edilerek Ç.E.D. sürecinin sonlandırılması saygılarımızla arz olunur.”
Muhammet Tatlı
